W pandemii znacząco wzrósł odsetek „sfomowanych” – raport z III edycji badania FOMO 2021

Zarówno w grupie nastolatków (15–19 lat), jak i młodych dorosłych (20–24 lata) znacząco wzrósł odsetek wysoko „sfomowanych”, czyli osób, które odczuwają lęk przed odłączeniem od Sieci, informacji, zdarzeń w mediach społecznościowych. Badanie przeprowadzili eksperci NASK, przedstawiciele Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW, Wydziału Psychologii UW oraz panelu badawczego Ariadna.

Podstawą raportu jest reprezentatywne, ilościowe badanie polskich internautów. Koncentrowało się ono na skali FOMO i pokrewnych mu zjawisk w czasach koronawirusa.

– Pandemia to zdarzenie współcześnie bezprecedensowe, bezustannie uderzające w każdą sferę naszego prywatnego i zawodowego funkcjonowania. Jedną z jej cech i zarazem skutków jest kolosalny wzrost roli mediów cyfrowych, które – jak wcześniej wykazaliśmy – bezsprzecznie wiążą się z FOMO.

Do tego doszły takie zjawiska, jak infodemia, nie wspominając o silniejszym zagrożeniu nadmiarowym przebywaniem w wirtualnym świecie lub sięganiem po różnego rodzaju używki. W obliczu takich zmian wybór pandemii jako ważnego tła dla analizy FOMO stał się oczywisty – mówi prof. UW dr hab. Anna Jupowicz-Ginalska, inicjatorka i koordynatorka projektu.

Tegoroczny raport bazuje na wielowątkowym omówieniu lęku przed odłączeniem w pandemicznym kontekście. Nie tylko z przedstawianiem nowych danych, ale i odwoływaniem się do wyników z 2019 r. Opracowanie prezentuje:

– porównanie teoretycznego ujęcia zjawiska w literaturze naukowej przed pandemią i w jej trakcie,

– zmiany w skali występowania zjawiska (również w perspektywie danych demograficznych – płci, wieku, miejsca zamieszkania),

– powiązania z nomofobią i zaangażowaniem w użytkowanie mediów społecznościowych,

– praktyki internautów w utrzymywaniu higieny cyfrowej.

Raport zawiera też nowe analizy: relacje FOMO z przeciążeniem informacją i nadmiarowymi zachowaniami, w tym nadużywaniem alkoholu. Pandemia wpłynęła także na „dzień fomersa” i rekomendację w zakresie cyfrowego dobrostanu. Ten ostatni wątek jest szczególnie ważny dla nowego partnera merytorycznego badań, Państwowego Instytutu Badawczego NASK.

– Nigdy wcześniej nie byliśmy tak zależni od technologii cyfrowej. W trudnym czasie pandemii Internet pozwolił nam pracować i uczyć się, podtrzymać ważne dla nas więzi. Postawił jednak przed nami również wyzwania. Cyfrowe przemęczenie, obciążenie nadmierną ilością informacji mocno wpłynęły na psychofizyczną kondycję Polaków. Dbanie o cyfrowy dobrostan, umiejętność budowania zdrowych nawyków związanych z użytkowaniem Internetu stały się kompetencjami równie ważnymi, jak sama umiejętność korzystania z nowych technologii.

NASK na wielu polach angażuje się w dbanie o kompetencje cyfrowe Polaków, ale też w edukację związaną ze wspomnianym dobrostanem. Dla prowadzenia skutecznej edukacji bardzo ważne jest zbadanie i określenie problemów, potrzeb, deficytów, dlatego z wielką radością włączyliśmy się w kolejną edycję badań nad zjawiskiem FOMO. Jestem przekonany, że wnioski z tego badania pomogą nam jeszcze lepiej działać na polu edukacji cyfrowej – powiedział Wojciech Pawlak, dyrektor NASK Państwowego Instytutu Badawczego.

Cały raport można znaleźć na stronie www.wdib.uw.edu.pl.